Het Vlaams Gewest staat vanaf 1 januari 2015 in voor de inning van de successierechten. Dat vergt een aanpassing van het fiscale wetboek. Ook al is het niet de bedoeling dat er andere inhoudelijke wijzigingen komen, toch zijn er belangrijke gevolgen voor nalatenschappen.

Door Petra De Rouck, 24 december 2014.

Het Vlaams Gewest bepaalt al langer de tarieven van de successierechten. Vanaf 1 januari 2015 zal het ook instaan voor de inning ervan. Tot nu toe was dat een bevoegdheid van de federale overheid. De successietarieven blijven dezelfde, maar aan de inning wordt gesleuteld. Daartoe wordt de materie van het successierecht opgenomen in de Vlaamse Codex Fiscaliteit. Het Vlaams Parlement keurde het decreet woensdag goed. ‘Bij het herschrijven van de Vlaamse Codex was het niet de bedoeling dat er inhoudelijke wijzigingen komen’, zegt Nicolas Geelhand de Merxem, advocaat en professor aan de Universiteit Antwerpen. ‘De wetteksten werden herschreven naar een hedendaags taalgebruik, maar toch zijn er – al dan niet bewust – belangrijke wijzigingen. Bovendien wordt een aantal interpretaties van de fiscus opgenomen in circulaires nu definitief ingeschreven in de wet.’ Een overzicht van de belangrijkste wijzigingen die van belang zijn voor nalatenschappen die vanaf 1 januari 2015 openvallen.

1. GEEN VOORAFGAANDE SCHATTING

U erft vastgoed en u weet niet goed hoeveel dat waard is? De waarde bepaalt nochtans hoeveel successierechten betaald moeten worden. In het verleden was het mogelijk een voorafgaande schatting te vragen en op basis van de geschatte waarde werden de successierechten berekend. Maar in de nieuwe Vlaamse Codex worden die voorafgaande schatting en een eventuele controleschatting afgeschaft. ‘Als alternatief kunnen aangifteplichtigen vóór de aangifte en uiterlijk vóór het verstrijken van de aangiftetermijn een schatting vragen aan de bevoegde entiteit van de Vlaamse administratie’, zegt Geelhand. ‘Maar de nieuwe maatregel biedt veel minder bescherming dan in het vroegere systeem.’ De expert geeft drie redenen.

• Voortaan schat de administratie zelf: ze wordt dus rechter en partij. De schatting is bindend voor de Vlaamse administratie en zal worden gebruikt voor de berekening van de erfbelasting. Ook voor wie de successierechten moet betalen is de schatting de facto bindend: ze kunnen enkel reageren via bezwaar en gerechtelijke procedure. In het verleden werd de schatting gedaan door een onafhankelijke en onpartijdige deskundige, die door beide partijen aanvaard werd.
• Er is enkel een plaatsbezoek als de administratie dat noodzakelijk acht. In het verleden was dat voor vastgoed altijd verplicht.
• De nieuwe maatregel geldt enkel voor onroerende goederen die zich in België bevinden en niet voor de roerende goederen. Zo wordt er geen schatting gedaan voor aandelen van een vastgoedvennootschap.

2. FORFAIT VOOR SCHULDEN EN BEGRAFENISKOSTEN

Er komt een vereenvoudiging voor de aangifte van kleine nalatenschappen. De schulden mogen forfaitair geraamd worden, zonder dat de effectieve schuld aangetoond moet worden. Het forfait bedraagt 1.500 euro voor zaken zoals ziekenhuisrekeningen en huishoudelijke schulden, en 6.000 euro voor de begrafeniskosten. De forfaits worden jaarlijks geïndexeerd. De schulden aangegaan voor de verkrijging van onroerende goederen – zoals een hypothecaire lening – vallen niet onder het forfait.

Het forfait is automatisch van toepassing, maar de aangevers kunnen steeds opteren voor de aangifte van de werkelijke schulden en de werkelijke begrafeniskosten.

3. GEEN RULINGDIENST MEER

Wilt u een successieplanning uitwerken en wilt u absoluut zeker zijn dat die later niet wordt aangevochten door de fiscus? Een voorafgaande beslissing van de fiscus zal niet meer mogelijk zijn voor successierechten. De rulingdienst is enkel bevoegd op federaal niveau en verdwijnt voor Vlaanderen vanaf 1 januari. ‘Het is betreurenswaardig dat het voor successierechten niet langer mogelijk is rechtszekerheid te bekomen door een voorafgaande beslissing. Door de antimisbruikbepaling die sinds 1 juni 2012 in werking trad, is er meer dan ooit nood aan’, zegt Geelhand. ‘De nieuwe Vlaamse minister van Financiën heeft bovendien verklaard dat het oprichten van een Vlaamse rulingdienst niet onmiddellijk gepland is.’

4. GEEN STIEFOUDERADOPTIE MEER

In de Vlaamse Codex ontstaan ook onbewuste uitzonderingen. Een voorbeeld is de schrapping van de stiefouderadoptie als afzonderlijke categorie. Bij een stiefouderadoptie adopteert men het kind van zijn partner. Na de adoptie kan dat kind van zijn adopterende stiefouder erven tegen de laagste tarieven zoals die gelden voor natuurlijke kinderen.

‘De gevolgen van de schrapping van de stiefouderadoptie zijn dubbel’, zegt Nicolas Geelhand. Een eerste is dat het verlaagde tarief niet meer ‘doorwerkt’ naar beneden: de kinderen van het geadopteerde stiefkind zullen belast worden aan het hoge tarief voor vreemden, terwijl ze in het verleden ook genoten van de laagste tarieven. Een tweede gevolg is dat de band wordt verbroken bij een echtscheiding tussen de stiefouder en de ouder, waardoor het geadopteerde stiefkind opnieuw tegen het tarief voor vreemden erft. ‘Dat was wellicht niet de bedoeling, maar het is wel het gevolg van de nieuwe wettekst’, zegt Geelhand.